[Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο Κοσμοδρόμιο την 30/07/2025]
Δημοσιολογούντες, ακαδημαϊκοί και διανοούμενοι, οι πρόθυμοι εργάτες που καλύπτουν τις μαύρες τρύπες της εξουσίας
Προοίμιο
Ο πυρήνας του κειμένου, συστάθηκε τον Ιούλιο του 2016, μετά την επίθεση ενός τσεκουροφόρου σε γερμανικό τρένο, θα παραμένει επίκαιρος μέχρι να αρχίσουμε αληθείς ερωτήσεις, αντί να ιδεολογικοποιούμε τις αντιφάσεις και αντινομίες μας, σε μια προσπάθεια να στηρίξουμε το ναρκισσιστικό κοσμοείδωλό μας, στο οποίο είμαστε βολικά ενταγμένοι.
Όλα τα παρακάτω που γράφω έχουν νόημα υπό την παραδοχή ότι άνθρωπος ως πραγματικότητα καθ-ορίζεται ενδοψυχικά ως Υποκείμενο του Ασυνειδήτου...
Το παιχνίδι των λυγμών, της βίας ή της επιθετικότητας δεν παίζεται σε συνειδητό επίπεδο.
Ως πολιτικό ον ο άνθρωπος δεν ορίζεται με διαφάνεια όπως ναρκισσιστικά θέλει να πιστεύει, αλλά από τις ασυνείδητες εκλογικεύσεις που συνήθως προβάλει για να δικαιολογήσει τις πολιτικές και
προσωπικές αντινομίες και αντιφάσεις του.
Ο Λόγος του ΚυρίουΣτιγμιαία ριζοσπαστικοποίηση, όπως στιγμιαίος καφές; Έτσι αρθρώθηκε σε δημόσιο λόγο. Μας επεξεργάζονται, οι δημοσιολόγοι, στις φάμπρικες παραγωγής ιδεολογίας, για να στηρίξουν τα περί εξωγενούς προβλήματος προς μια δυτική κοινωνία και όχι ενδογενούς παθογένειας που γεννά η μορφή/σχήμα του Λόγου του Κυρίου, δηλαδή ο λόγος που αρθρώνει η εξουσία, σε μια κοινωνία.
Ο Λόγος του Κυρίου, le discours du maĩtre είναι μια έννοια που άρθρωσε ο Ζακ Λακάν σχολιάζοντας τον Μαρξ. Η έννοια προσπαθεί να ερμηνεύσει τον μηχανισμό της συγκρότησης του ασυνείδητου κοινωνικού δεσμού, μεταξύ της εξουσίας και του εξουσιαζόμενου. Πολύ χονδρικά ορίζεται ως ασυνείδητο ερώτημα του τι επιθυμεί η εξουσία, από κάποιον άνθρωπο, στα πλαίσια του κοινωνικού δεσμού. Ο Κύριος δεν ξέρει τι θέλει, περιορίζεται να διατάζει τους υποτακτικούς του, να κάνουν τα καθήκοντά τους. Και οι υποτακτικοί γίνονται πρόθυμοι εργάτες παραγωγής νοήματος για τον Κύριο.
Βία και επιθετικότητα.
Πηγαίνοντας στην δημόσια κουβέντα περί βίας και τρομοκρατίας, κάποτε ο Σαιν Ζυστ είπε για το ζήτημα του αποκεφαλισμού του Λουδοβίκου του 16ου : "Αν ο βασιλιάς είναι αθώος, η Επανάσταση είναι ένοχη". Αν αναγνώσουμε αντίστροφα την συγκεκριμένη ρήση βρίσκουμε την ρίζα της προβληματικής αντίληψης που επικρατεί ρητά μα και άρρητα, περί της φονταμεταλιστικής τρομοκρατίας αλλά και οποιουδήποτε ριζοσπαστισμού που βαφτίζεται τρομοκρατία: "Αν οι ισλαμιστές (και το Ισλάμ) είναι ένοχοι τότε οι λόγοι και πράξεις των «Δυτικών» είναι «αθώες». Και μπορούμε πλέον να μιλάμε για ένα φαινόμενο στα όρια του φυσικού φαινόμενου. Μπορούμε να μιλάμε για Φύση απειλητική. Που τυφλή είναι, ενορμιτική, ακέφαλη και άσπλαχνη. Φύση που χρειάζεται να ελεγχθεί, να δαμαστεί, να υποταχθεί. Ταυτόχρονα μια τέτοια άρθρωση για την αποκαλούμενη «Δύση»/δυτικές αξίες δείχνει την ασυνείδητη ανάγκη των ανθρώπων της «Δεξιάς» μα και της «Αριστεράς», να παραμείνει ο Κύριος, Κύριος. Να μην ανατραπεί.
Ψεύτικα Είδωλα
Η «Δύση»/Δυτικές αξίες είναι, αποθεωμένη, ο φαινομενικά παντοδύναμος Κύριος, που ταυτόχρονα γίνεται αντιληπτός (πάντα σε ασυνείδητο επίπεδο αντίληψης), ως ανίσχυρος, ως ευάλωτος, αδύναμα «πολιτισμένος», πάντα ευρισκόμενος σε απειλή, πάντα ευρισκόμενος σε «άμυνα». Οι όσοι πράττουν μια τέτοια ασυνείδητη ερμηνευτική, λειτουργούν ως θρησκευτικό ιερατείο που φυλάγουν την τρομερή αλήθεια. Η «Δύση»/δυτικές αξίες είναι πλήρης αντινομιών αντιφάσεων και αισχρότητας. Όλο αυτό το φαινόμενο φέρει τα χαρακτηριστικά μιας ειδωλολατρίας (πάντα σε ασυνείδητο επίπεδο ψυχικής πραγματικότητας).
Ακριβώς σε αυτή την διαπίστωση, η ρήση του Σαιν Ζυστ προσδιορίζει την βία που είναι ριζοσπαστική. Διότι κατεδαφίζει είδωλα. Βία διότι κατονομάζει και αποκαλύπτει όλη αυτή την αντινομία, αντίφαση και αισχρότητα. Κατονομάζει το ψεύδος. Το αισχρό ψεύδος που φέρει θάνατο, συμβαίνει όταν σ’ έναν άνθρωπο γίνεται αποδεκτό ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΑ, ως νόημα, από τον Λόγο του Κυρίου (δλδ της εξουσίας) η ρευστότητα λέξεων και νοήματος/ερμηνείας. Ένα παράδειγμα, οι ανθρωπιστικοί βομβαρδισμοί στο όνομα της δημοκρατίας. Ένα άλλο, οι άμαχοι νεκροί κατονομασμένοι ως παράπλευρες απώλειες αυτών των βομβαρδισμών, ένα τρίτο, η ανατροπή των οικονομικών μνημονίων που κατέληξε σε τρίτο μνημόνιο...
Το μεταβαλλόμενο ειδικό βάρος των νεκρών
Επί της υλικής πραγματικότητας, το πρόβλημα είναι ότι εκτός Δυτικού Κόσμου (1ου κόσμου κάποτε) υπήρχαν και υπάρχουν, κάθε μήνα σχεδόν, εκατόμβες (που είθισται να συμβαίνουν στον κάποτε 3ο κόσμο). Οι αναφορές περί φρίκης σοκ κλπ, από την τρομοκρατία όμως αρθρώνονται με επίταση και επανάληψη όταν αφορούν την «Ευρώπη» ή τους Δυτικούς ή τα προπύργια των δυτικών αξιών. Εκφέρονται ερμηνευτικά ως εξωτερικές ως προς την «Ευρώπη/Δύση».
Γιατί συμβαίνει αυτό; Εφ' όσον η «Δύση» αντιλαμβάνεται την ζωή του κάθε ανθρώπου ως ανυπολόγιστη, για ποιο λόγο υφίσταται αυτή η στρεψοδικία; Να σημειωθεί ότι σε προφίλ φέροντα την ιδιότητα ακαδημαϊκού καριέρας που βρίσκεται στο εξωτερικό, διάβασα κάτι εξαιρετικά ανησυχητικό: ότι είναι αναμενόμενο να υπάρχει η τρομοκρατία στο Πακιστάν, όχι όμως στην Γαλλία/Ευρώπη. Όμως αυτό που γίνεται προσπάθεια να κρυφθεί μέσω τέτοιας ερμηνείας, είναι ότι και στο Πακιστάν και στην Γαλλία η τρομοκρατία είναι ενδογενής και όχι εξωγενής.
Δεν υπάρχει άρρητα η παραδοχή, ότι κάποιες ψυχές είναι ανυπολόγιστες και άλλων είναι αμελητέες;
(να και πάλι η αισχρή παραδοχή ότι άλλοι είναι άνθρωποι και άλλοι μη άνθρωποι).
Ανεξάρτητα από το τι θα αναλυθεί με την βολική ερμηνεία του συρμού. Αυτά εμποδίζουν να τεθεί πραγματικό ερώτημα πολιτικής, του πως γεννάται η φερόμενη ως «τρομοκρατία»…
…είναι βία (που κατεδαφίζει είδωλα),είναι ναρκισσιστική ακέφαλη ενορμητική/ενστικτώδη επιθετικότητα, η ονοματισμένη από τους δυτικούς, «τρομοκρατία»;
Είναι κάτι άλλο;
Στην θέση της λέξης «τρομοκρατία» , κάποτε υπήρχε ο λαϊκισμός.
Οποιοδήποτε αίτημα, διεκδίκηση εκ της κοινωνίας, εκ του λαού, ενοχλούσε την εξουσία, βρισκόταν κάποια ομιλούσα κεφαλή , για να την χαρακτηρίσει ως λαϊκισμό. Έδινε την απαραίτητη νομιμοποίηση για να πάει «νομίμως» στο κάλαθο των αχρήστων, ως κάτι «αιρετικό». Συνήθως τα σοβαρά πολιτικά αιτήματα εκκινούν να αρθρώνονται από μειοψηφίες, δεν σημαίνει ότι αφορούν μειοψηφίες…
Πανηγυρίζοντας για ανθρωπιστικούς βομβαρδισμούς
Να προσθέσω και κάτι που έζησα, βιωματικά και έμπρακτα.
Ευρισκόμενος κάποτε σε ψυχαναλυτικό σεμινάριο, όταν ξεκίνησαν οι βομβαρδισμοί που ανέτρεψαν τον Καντάφι, στην Λιβύη, «πάγωσα» όταν άκουσα να μιλάνε κάποιοι παρευρισκόμενοι ψυχαναλυτές, με πανηγυρικό τόνο την φράση «επιτέλους ξεκίνησαν». Όταν αφελώς σχεδόν, επισήμανα ότι αυτό είναι μια ιμπεριαλιστική επέμβαση κι ότι μάλλον τελικά θα αποσταθεροποιήσει την όλη κατάσταση, η απάντηση ήταν ότι έτσι θα μπορέσει να εκδημοκρατιστεί η Λιβύη μέσω της Αραβικής Άνοιξης.
Οι περισσότεροι με χρόνια ακαδημαϊκών σπουδών. Ειλικρινά ακόμα αναρωτιέμαι πως αυτοί οι άνθρωποι θα εκφέρουν τον Συμβολικό λόγο (αυτή υποτίθεται ότι είναι η βασική διεργασία της Ψυχανάλυσης) στους αναλυομένους τους. Τρομακτική η ευκολία με την οποία αρκετοί παράγουν και διανέμουν δημοσίως, την αναγκαία για την εξουσία, Κυρίαρχη Ιδεολογία που εκλογικεύει, καλύπτει, συναινεί και δικαιολογεί, μια αισχρότητα που αρθρώνει ο Λόγος του Κυρίου (επίκαιρη σημείωση: τα ζήσαμε ξανά και ξανά στην εποχή του κορώνα, με το Ρωσουκρανικό, για την Χαμάς).
Αυτό διαπιστώνω πολλά χρόνια: ξεκινώντας από την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας μέχρι την Συρία και το Ιράν, στους χαρακτηρισμούς για το καθεστώς Άσαντ ή για τον χαρακτήρα του πολιτεύματος στο Ιράν.
Οι θύελλές που θερίζουμε, σ’ ετούτη την συγκυρία, «φύτρωσαν» από ανέμους που η σπορά τους, μπορεί να απέχει μεγάλο χρονικό διάστημα. Αλλά ότι ψεύδος σπέρνεις , ανάλογη θύελα θερίζεις.